OBECNIE
Jeśli chodzi o przewozy kombinowane to do dziś obowiązuje w porządku prawnym UE dyrektywa nr 92/106/EWG z 1992 r określająca zasady ich wykonywania. Zgodnie z art. 4 tej dyrektywy, każdy przewoźnik zarejestrowany na terenie UE ma prawo wykonywać drogowe, początkowe lub końcowe części przewozu kombinowanego. Może to dotyczyć przekraczania granicy lub też nie. Nie ma określonych limitów takich przewozów. Nie są one też nazwane wprost przewozami kabotażowymi w sytuacji, gdy nie dochodzi do przekroczenia granicy, czyli w całości wykonywane są na terenie jednego kraju. Wiemy jednak, że niektóre kraje UE traktują je właśnie jako kabotaż.
Generalna zasada jest taka, że drogowa część przewozu kombinowanego w połączeniu z przewozem koleją odbywa się pomiędzy miejscem załadunku, a najbliższą, odpowiednią stacją kolejową lub od najbliższej, odpowiedniej stacji kolejowej do miejsca rozładunku.
W przypadku połączenia z przewozem morskim lub żeglugą śródlądową część drogowa przewozu nie może przekroczyć promienia 150 km w linii prostej od portu załadunku/rozładunku.
Ponadto, część kolejowa, śródlądowa lub morska musi przekraczać 100 km w linii prostej.
W 2017 roku Komisja Europejska przedstawiła projekt zmiany i aktualizacji 30-letniej już dziś dyrektywy 92/106/EWG. Jednak po kilku latach negocjacji i przeprowadzeniu dwóch etapów tzw. trilogu utknął on w martwym punkcie, nie znajdując porozumienia między Komisją Europejską, Parlamentem Europejskim i w szczególności Radą UE. W efekcie, pod koniec września 2020 roku projekt został definitywnie wycofany przez KE. Pierwotna dyrektywa obowiązuje więc nadal.
Natomiast zasady wykonywania przewozów kabotażowych określone są w art. 8 i 9 rozporządzenia 1072/2009. Reguła jest taka, że tym samym pojazdem można wykonać w danym kraju 3 przewozy kabotażowe w ciągu maksymalnie 7 dni, po uprzednim dostarczeniu do tego kraju ładunku w ruchu międzynarodowym. Alternatywnie, istnieje możliwość wykonania jednego przewozu kabotażowego w ciągu maksymalnie 3 dni licząc od momentu wjazdu na pusto do danego kraju. Niemniej jednak wjazd na pusto musi być poprzedzony innym przewozem międzynarodowym do innego kraju i te 3 dni muszą jednocześnie zmieścić się we wskazanym wcześniej terminie 7 dni od zakończenia ostatniego przewozu międzynarodowego.
OD 21 LUTEGO 2022
Wprowadzony zostanie tzw. „cooling off period”, w którym nie można będzie wykonywać kolejnych przewozów kabotażowych w danym kraju. Stosowany bowiem będzie nowy art. 8 ust. 2a rozp. 1072/2009, który stanowi, że:
„2a. Przewoźnicy nie mogą wykonywać przewozów kabotażowych tym samym pojazdem lub, w przypadku zespołu pojazdów, pojazdem silnikowym tego samego pojazdu w tym samym państwie członkowskim przez cztery dni od zakończenia przewozu kabotażowego w tym państwie członkowskim.”
Oznacza to, że po wykonaniu dozwolonych operacji kabotażowych w danym kraju, kolejne można wykonać dopiero po upływie 4 dni od ich zakończenia i wykonaniu kolejnego przewozu międzynarodowego.
Również od 21 lutego br. państwa członkowskie UE będą mogły, w drodze odstępstwa od ww. art. 4 dyrektywy 92/106/EWG, zgodnie z nowym art. 10 ust. 7 rozp. 1072/2009 stosować przepisy dotyczące kabotażu do części drogowej przewozów kombinowanych. Jednocześnie daje się krajom możliwość dowolnego wydłużenia okresu 7 dni na 3 przewozy kabotażowe i skrócenia 4-dniowego „cooling off period”. Jeśli jakieś państwo członkowskie zdecyduje się na zastosowanie na swoim terenie tych przepisów, musi najpierw o tym poinformować Komisję Europejską, a następnie „w przejrzysty sposób udostępnić do wiadomości publicznej przepisy, w tym informację o czasie trwania odpowiednich okresów.”
Oznacza to, że każdy kraj będzie mógł (ale nie musiał) ww. przepisy dotyczące kabotażu stosować także do części drogowej przewozów kombinowanych. Tak naprawdę już najbliższa przyszłość pokaże jak będzie wyglądało to w praktyce.
W ramach upraszczania i ujednolicania przepisów Unia zaproponowała więc po raz kolejny ich totalne skomplikowanie i możliwość zróżnicowania w poszczególnych krajach. Nie jest bowiem wykluczone, że jeden kraj wydłuży okres 7 dni do np. 8, inny do 10, a jeszcze inny do 14 dni. Jednocześnie inny kraj skróci „cooling off period” z 4 do 3 dni, inny do 2, a jeszcze inny do 1 dnia. Należy jeszcze raz podkreślić, że możliwość ta dotyczy jedynie drogowych części przewozów kombinowanych, które mogą być traktowane na zasadach podobnych do kabotażu.
BADANIE ZLECONE PRZEZ KE
Warto również w tym miejscu przypomnieć, że na początku 2021 roku KE opublikowała wyniki badania, które zleciła firmie Ricardo. Dokonano w nim m.in. analizy wpływu zastosowania ww. ograniczeń w przewozach kombinowanych. Zmiany te zostały wprowadzone przez Parlament Europejski i Radę UE na późniejszym etapie negocjacji pakietu mobilności, a KE nie zgadza się z tymi zapisami. Co istotne, KE potwierdza jednocześnie, że ograniczenia te stoją w sprzeczności z Zielonym Ładem i siłą rzeczy nie została wobec nich przeprowadzona ocena wpływu (impact assessment), jako że nie były pierwotnym elementem pakietu mobilności zaproponowanego przez KE.
Wyniki badania Ricardo pokazały, że jeśli państwa członkowskie w dużym stopniu zdecydowałyby się na wprowadzenie przepisów o kabotażu do przewozów kombinowanych to miałoby to ogromnie negatywny wpływ na środowisko w postaci dodatkowej emisji ok. 400 000 ton CO2. Natomiast w dłuższej perspektywie odbiłoby się to również negatywnie na sektorze kolejowych przewozów kombinowanych.
Wyniki badania Ricardo dostępne są tutaj.
PODSUMOWANIE
Teoretycznie część drogowa przewozów kombinowanych nie powinna podlegać ograniczeniom ilościowym podobnym do kabotażu. Art. 4 dyrektywy 92/106/EWG nie wprowadza bowiem określonej liczby takich operacji. Mimo to, niektóre kraje traktują te przewozy jako kabotażowe i stosują ograniczenia związane z przewozami kabotażowymi w sytuacji, gdy mają one miejsce wyłącznie na terenie jednego kraju.
Jednak już od 21 lutego 2022 mogą pojawić się pewne ograniczenia. Można jedynie przypuszczać, że właśnie te państwa, które do tej pory traktowały drogową część przewozu kombinowanego jako kabotaż, od 21 lutego 2022 r. wprowadzą oficjalnie krajowe regulacja stosujące przepisy o kabotażu również do przewozów kombinowanych. Zezwoli im na to wspomniana zmiana rozporządzenia 1072/2009.