25 marca br 27 przywódców państw członkowskich UE, Rady Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej podpisało Deklarację rzymską pod roboczym tytułem „Unia i co dalej?”, jako uczczenie osiągnięć Unii Europejskiej (60 lecie traktatów będących podstawą UE) oraz zarys planów rozwoju Unii Europejskiej na przyszłość. Jest to z pewnością jeden z najważniejszych dokumentów, w kontekście zmian w UE związanych z Brexit, przesądzających o kierunku zmian w Unii Europejskiej.
Link: Deklaracja rzymska
Jak czytamy w Deklaracji, przed Unią Europejską stoją bezprecedensowe wyzwania jak m.in protekcjonizm oraz nierówności społeczno-ekonomiczne. Unia Europejska będzie silniejsza i odporniejsza dzięki większej jedności i solidarność oraz poszanowaniu wspólnych zasad – czytamy dalej.
Choć dokument wskazuje na jedność i niepodzielność Unii Europejskiej, to dopuszcza wprost wspólne działanie „w zależności od potrzeb w różnym tempie i z różnym nasileniem podążając jednocześnie w tym samym kierunku”. Jedność, nie wyklucza wzmocnienia Europy o zmiennej geometrii, co jest przewidziane w Traktacie w ramach tzw. wzmocnionej współpracy. Ten scenariusz przyszłości Unii Europejskiej przewidywał także raport Civico Europe.
„Europa o zmiennej geometrii” jest jedną z koncepcji integracji w UE obok Europy różnych prędkości i indywidualnych opcji (opt-out). Wraz z rozszerzeniem UE przewidziano, iż może dojść do sytuacji w której pojawią się różnice między państwami członkowskimi, których nie da się pogodzić. Europa o zmiennej geometrii, oparta na elastyczności, umożliwia grupie krajów chcących realizować dany cel dążenie do tego, podczas gdy kraje sprzeciwiające się takim działaniom mogą się wstrzymać (za glosariuszem eur-lex). Innymi słowy, jest to model w którym tworzą się grupy państw które podejmują ściślejszą współpracę, selektywną w wybranych dziedzinach. Nie powinno to prowadzić do utworzenia państw tzw. jądra i państw peryferyjnych ani naruszać dorobku prawnego UE. Przykładem takiej współpracy jest np. strefa Euro. Koncepcja, jak się wskazuje w literaturze, ma francuskie korzenie.
Nie bez znaczenia jest także dalsza deklaracja sygnatariuszy, by „wsłuchiwać się w obawy wyrażane przez obywateli i reagować na nie na poziomie, na którym działania rzeczywiście odniosą skutek, bez względu na to, czy miałby to być poziom Unii Europejskiej, poziom krajowy, regionalny czy lokalny, oraz w duchu zaufania i lojalnej współpracy, zarówno pomiędzy samymi państwami członkowskimi, jak i między nimi a instytucjami UE, zgodnie z zasadą pomocniczości. Pozostawiamy niezbędne pole do manewru na poszczególnych poziomach, aby wzmocnić innowacyjność i potencjał wzrostu Europy”. Czy to oznacza akceptację, w kontekście transportu międzynarodowego, ostatnich sojuszy międzypaństwowych?
Sygnatariusze Deklaracji rzymskiej wskazują na program dalszych działań tzw. program rzymski, który będzie się koncentrować na następujących celach:
- Bezpiecznej i pewnej Europie
- Dostatniej i rozwijającej się w sposób zrównoważony Europie
- Europie o charakterze socjalnym
- Europie o silniejszej pozycji na arenie światowej
Warto podkreślić szczególną rolę partnerów społecznych, która jest wyraźnie zaakcentowana w Deklaracji.
Deklaracja rzymska jest początkiem procesu w ramach którego – jak czytamy na stronie Rady Europejskiej – Komisja Europejska przedstawi serię stanowisk pisemnych dotyczących kluczowych dla Europy kwestii w zakresie m.in. rozwoju socjalnego wymiaru Europy, pogłębiania Unii Ekonomiczno-Monetarnej (strefy Euro), przyszłości obrony Europy czy też finansów. Prezydent Juncker we wrześniu 2017 w corocznym wystąpieniu „State of the Union” omówi powyższe idee, tak by określić wnioski co do działań jeszcze w grudniu 2017 roku. Będzie to istotne w kontekście planu działań przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w 2019 r.
Link: Pełny tekst Deklaracji
Link: Plan spotkań krajowych Komisji Europejskiej
Europejska Konfederacja Związków Zawodowych (ETUC), której członkiem jest NSZZ Solidarność, uznaje Deklarację rzymską za nadzieję dla przyszłości UE – „Dobre słowa wyrażone na papierze powinny być teraz wprowadzone w czyn”.
ETUC oczekuje na publikację Białej Księgi o Europejskim Filarze Praw Socjalnych (kwiecień 2017), nowe rekomendacje dotyczące polityki ekonomicznej (maj 2017) oraz Szczyt Socjalny z końcem 2017. Jak podkreśla ETUC, partnerzy socjalni znacząco przyczynili się do nowego podejścia do socjalnego wymiaru Unii Europejskiej poprzez złożenie swego pisemnego, wspólnego stanowiska w dniu 24 marca br w czasie nadzwyczajnego Szczytu Socjalnego.
Link: Wspólne stanowisko
Przedstawiciele ruchu związkowego wskazują także na swój istotny sukces poprzez podkreślenie w toku ceremonii obchodów 60-lecia Unii potrzeby Europy Socjalnej oraz podwyżki wynagrodzeń.
Link: Komentarze
Warto wskazać, iż Komitet Wykonawczy Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych (ETUC) przyjął rezolucję dotyczącą działań na rzecz podnoszenia najniższych wynagrodzeń pracowniczych. Jak czytamy na stronie NSZZ Solidarność: „Rezolucja kładzie także mocny nacisk na konieczność zmiany podejścia do instytucji ustawowej płacy minimalnej. Powinna ona zapewniać egzystencję i możliwość godnego życia pracownikom oraz rodzinom, a więc mieć charakter tzw. living wage. Dlatego trzeba dążyć do tego by płaca minimalna nie była niższa niż 60% krajowej płacy średniej (lub mediany). Konieczne jest zapewnienie odpowiedniej przejrzystości zasad ustalania płacy minimalnej – jej części nie mogą stanowić żadne dodatkowe świadczenia takie jak dodatki za nadgodziny, pracę nocną czy stażowe.” (źródło: http://www.solidarnosc.org.pl/
ETF (European Transport Workers’ Federation) nie wydał jeszcze komunikatu w sprawie Deklaracji rzymskiej.
Przed branżą transportu wiele wyzwań o charakterze socjalnym na poziomie krajowym i europejskim.
Opracowanie: Joanna Jasiewicz
