Dwa tygodnie temu informowaliśmy (artykuł dostępny jest tutaj), że w ramach prac nad pakietem „Fit for 55” Parlament Europejski zgodził się m.in. na dalsze procedowanie zmian w zakresie usuwania dwutlenku węgla z atmosfery oraz mobilności bezemisyjnej, Jednocześnie PE nie zgodził się wówczas na propozycje zmian dotyczące uprawnień do handlu emisjami (EU ETS), dostosowanie cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 oraz utworzenia funduszu społecznego na rzecz działań w dziedzinie klimatu. Prace nad tymi dokumentami zostały skierowane więc do ponownego rozpatrzenia przez Komisję Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności PE (ENVI). Nie potrzeba było wiele czasu, a podczas kolejnego posiedzenia 22.06.2022 PE zaakceptował już zmienioną wersję ww. dokumentów, tym samym zezwalając na ich dalsze procedowanie i negocjacje z państwami członkowskimi. Jeśli chodzi o system handlu emisjami (EU ETS), to zmiany w tym zakresie poparło 439 europosłów, 157 było przeciw, a 32 wstrzymało się od głosu.
Zgodnie z najnowszą, przegłosowaną przez PE wersją projektu przepisów dotyczących systemu handlu emisjami, ma powstać m.in. nowy system ETS II, odnoszący się dystrybucji paliw dla budynków i transportu komercyjnego. Nowa propozycja stanowi ponadto, że ETS II powinien być stosowany już od 01.01.2024 r., czyli o rok wcześniej niż proponowała KE. Co niezwykle istotne i jednocześnie kontrowersyjne, budynki mieszkalne oraz transport prywatny wg PE powinny zostać wyłączone z systemu ETS II co najmniej do roku 2029, a ich ewentualne późniejsze włączenie powinno być poprzedzone przygotowaniem i uzgodnieniem przez KE, PE i Radę UE osobnego aktu prawnego w tym zakresie. Natomiast przychody z handlu 150 milionami uprawnień w ramach ETS II powinny być dystrybuowane do najbiedniejszych rodzin poprzez Fundusz społeczny na rzecz działań w dziedzinie klimatu (Social Climate Found).
Ponadto, PE pragnie utworzenia systemu bonus-malus w zakresie ETS, w celu promowania innowacji w zakresie dążenia do redukcji zanieczyszczeń. Ci, którzy nie będą wdrażać rekomendacji zawartych w audytach energetycznych, nie certyfikują systemów energetycznych lub nie opracowują planów dla dekarbonizacji systemów energetycznych mają utracić część lub nawet całość bezpłatnych uprawnień do handlu emisjami. Jako nowość, system ETS ma objąć również transport morski.
Z kolei bezpłatne uprawnienia w ramach mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (Carbon Border Adjustment Mechanism – CBAM) wg PE powinny zostać stopniowo, a jednocześnie całkowicie zlikwidowane już do roku 2032, tj. 3 lata wcześniej niż proponowała KE.
PE popiera także, aby przychody z ETS i ETS II były wykorzystywane zarówno przez UE jak i poszczególne państwa członkowskie jedynie na walkę o poprawę klimatu i podnoszenie kwalifikacji pracowników, których dotkną ewentualne skutku zielonej transformacji.
Dodatkowo, PE poparł także propozycję KE w sprawie Funduszu Modernizacyjnego, mającego na celu poprawę efektywności energetycznej i modernizację systemów energetycznych w krajach mniej rozwiniętych. Jednocześnie PE nalega, aby wypłata środków z tego funduszu uzależniona była od przyjęcia przez poszczególne państwa członkowskie rozwiązań prawnych określających cele osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. oraz stosowania zasad praworządności.
Poza omawianymi tematami, PE przyjął także pozytywne stanowisko w zakresie innych elementów pakietu Gotowi na 55, tj. usuwania dwutlenku węgla z atmosfery, wspólnego wysiłku redukcyjnego oraz redukcji emisji w sektorze lotniczym.
Tymczasem Rada UE, w trakcie spotkań 16/17.06.2022 przyjęła pozytywne rekomendacje w sprawie transformacji w kierunku neutralności klimatycznej zrównoważonej gospodarki klimatycznej. Jednocześnie tematem pierwszych dyskusji był także system opodatkowania energii. Rada UE będzie kontynuowała rozmowy dotyczące wszystkich aspektów pakietu Fit for 55, które powinny zakończyć się przyjęciem podejścia ogólnego. To z kolei pozwoli na rozpoczęcie trilogu, czyli negocjacji trójstronnych między KE, PE i Radą UE.
Jak widać prace nad Fit for 55 nabrały w ostatnim czasie tempa, zwłaszcza na poziomie PE. Terminy kolejnych posiedzeń PE oraz Rady UE w sprawie pakietu nie są jeszcze znane. Niemniej jednak TLP na bieżąco śledzi proces legislacyjny i interweniuje m.in. do europosłów w tej niezwykle istotnej kwestii.
Opracował:
Artur Kalisiak
Koordynator ds. Projektów Strategicznych TLP
