26 kwietnia br. Komisja Europejska przyjęła i przedstawiła pierwsze konkretne inicjatywy w ramach inicjatywy, jaką jest Europejski Filar Praw Socjalnych („Filar”), co stanowi podsumowanie konsultacji społecznych prowadzonych przez ostatnie miesiące w UE. Jest to jedno z najważniejszych wydarzeń w ramach polityki socjalnej UE.
Filar przyjmuje na chwilę obecną dwie formy-jako rekomendacja Komisji, skuteczna od dziś oraz jako propozycja wspólnej deklaracji instytucji europejskich, która ma być wypracowana do końca roku.
Przypomnijmy, że Komisja Europejska w inicjatywie z 8 marca 2016 roku wskazała na wolę utworzenia Europejskiego Filaru Praw Socjalnych.
Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej projekt ma służyć ponownej ocenie celów społecznych, jakie legły u podstaw Unii Europejskiej i które zostały wyrażone w prawie Unii Europejskiej m.in. w swobodach gospodarczych i licznych prawach socjalnych przyznanych obywatelom UE.
Dokument konsultacyjny udostępniony partnerom społecznym 8 marca 2016 roku dot. Filaru obejmował istotną dla branży transportu międzynarodowego tematykę równych szans oraz dostępu do rynku pracy, uczciwych warunków pracy oraz adekwatnej i zrównoważonej ochrony socjalnej. Był on jednak bardzo ogólnikowy i nie zawierał żadnych konkretnych propozycji rozwiązań prawnych, do których można było się bardziej szczegółowo odnieść. Do końca 2016 roku toczyły się ogólnoeuropejskie konsultacje społeczne, w których uczestniczyło także TLP.
Środowiska pracodawców, w tym BusinessEurope w ramach którego działa także TLP oraz samodzielnie TLP wyraziło znaczące obawy związane z Filarem. Nie negując wartości, jaką jest budowanie i wzmacnianie europejskiego modelu socjalnego środowiska pracodawców zwróciły uwagę, że Filar jest skierowany jedynie do państw członkowskich Unii Europejskiej strefy Euro. Brak było zatem jakichkolwiek wskazówek, w jaki sposób beneficjentami Filaru mieliby być także pracownicy spoza strefy euro. W wyniku prac nad Filarem, które prowadził także Parlament Europejski został opracowane Sprawozdania w sprawie Europejskiego Filaru Praw Socjalnych opracowane przez Komisję Zatrudnienia i Spraw Socjalnych Parlamentu Europejskiego (2016/2095(INI)). Sprawozdanie zawierało propozycje legislacyjne jak przyjęcie dyrektywy w sprawie uczciwych warunków pracy dla wszystkich form zatrudnienia czy też rekomendacje co do podjęcia stanowczych działań na rzecz pewności prawa co do pojęcia „zatrudnienia”, które to pojęcie odwołuje się do „bardziej niepewnych form zatrudnienia”. Środowisko pracodawców z niepokojem przyjęło także rekomendacje do wprowadzania tzw. godziwych płac krajowych na poziomie co najmniej 60% przeciętnego wynagrodzenia w danym kraju czy też ustanowienia europejskich ram systemów minimalnych dochodów. Owe postulaty wymagają pogłębionej debaty ekonomicznej nad tempem rozwoju poszczególnych państw członkowskich Unii Europejskiej i budowaniem wspólnego, jednolitego rynku wewnętrznego. Niejasne były też postulaty tzw. sprawiedliwej mobilności pracowników. Zgodnie z ww. Sprawozdaniem mobilność pracowników stanowi prawo, którego egzekwowanie należy wspierać, ale nie powinno być narzucane pracownikom z powodu złych warunków panujących w ich rodzinnych regionach i nie powinno podważać standardów socjalnych w państwach przyjmujących. Na krytykę pracodawców, w szczególności BusinessEurope, zareagowały europejskie federacje związków zawodowych (ETUC).
W dzisiejszym wystąpieniu Komisarza Valdisa Dombrovskisa, Komisarz podkreślił, iż Filar to podstawowe zasady, założenia, lecz nie konkretne przepisy. Mają one stanowić wskazówki dla państw członkowskich UE co do kierunków legislacyjnych. Komisarz przedstawił także założenia dokumentu podsumowujący wyzwania socjalne Europy 2025 (Reflection paper on the social dimension of Europe by 2025).
Rozważane są opcje (ustnie przedstawione): ograniczenia społecznego wymiaru Europy do kwestii mobilności, koalicji (wybranych) państw członkowskich, które chcą pogłębiać wymiar socjalny oraz pogłębienia wymiaru społecznego UE we wszystkich państwach członkowskich.
Link: http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-17-1117_en.htm
Komisarz Thyssen oraz Jourova przedstawiły założenia szczegółowe Filaru-jako deklaracji między instytucjami-nad którym prace mają być zakończone końca 2017 roku w postaci międzyinsytytucyjnej deklaracji o Filarze Praw Socjalnych.
Komisarz Marianne Thyssen wskazała, iż jest to kluczowy moment dla Unii Europejskiej i Europy poprzez wprowadzenie najlepszych standardów (triple A). Tego bowiem oczekuje Europa. Jest to realizacja założeń Planu Junckera oraz Deklaracji Rzymskiej o uczynieniu Europy bardziej uczciwej i socjalnej.
Odnosząc się do szczegółów:
– Filar będzie obejmował państwa członkowskie ze strefy euro, lecz inne państwa członkowskie UE mogą do niego dołączyć-będzie wyrazem konwergencji między państwami członkowskimi UE,
– zawiera 20 podstawowych zasad począwszy od prawa do płacy minimalnej po dostęp do zabezpieczenia społecznego https://ec.europa.eu/commission/priorities/deeper-and-fairer-economic-and-monetary-union/european-pillar-social-rights/european-pillar-social-rights-20-principles_en_
– z Filarem będzie wiązał się także przegląd ustawodawstwa,
– Filar będzie stanowić kompas dla odnowionego procesu konwergencji w UE (głównie w strefie euro) i zachęcać do wyścigu „do góry” a nie „na dno”,
– KE zauważa, że wprowadzenie zasad wiąże się z inicjatywami krajowymi państw członkowskich, gdyż polityka społeczna jest domeną państw członkowskich oraz partnerów społecznych,
– KE wprowadza też narzędzie monitorujące-tablicę wyników socjalnych-by śledzić postęp socjalny w państwach członkowskich,
– Filar nie jest przejawem Europy dwóch prędkości-ma pogłębiać konwergencję, rozwijać politykę socjalną.
W zakresie konkretnych inicjatyw KE w ramach Filaru chciałby się skoncentrować na bardzo istotnych dla pracodawców kwestiach:
– inicjatywie Work-Life Balance-przewidującej zmiany w zakresie urlopów macierzyńskich, tacierzyńskich, rodzicielskich w tym wprowadzenie dodatkowego 10-dniowego urlopu tacierzyńskiego, 4 tygodniowego urlopu wychowawczego opłacanego jak w przypadku choroby do wykorzystania do 12 roku życia dziecka oraz wprowadzenie elastycznego czasu pracy (tj. możliwość skrócenia czasu pracy albo świadczenia pracy z domu) do 12 roku życia dziecka, 5-dniowego (w skali roku) dodatkowego zwolnienia ze świadczenia pracy dot. opieki. W tych kierunkach winny także podążać ustawodawstwa krajowe.
– modernizacji przepisów dyrektywy dotyczącej umów o pracę-szerszy zakres podmiotowy (kwestie samozatrudnienia), uszczegółowienie uprawnień pracowników. Konsultacja rozpoczęta już z partnerami społecznymi,
– modernizacji przepisów dot. czasu pracy.
Komisarz Thyssen, w odpowiedzi na pytania dotyczące mobilności pracowników wskazała, że Filar ma prowadzić do większego zbliżenia rynków pracy, warunków na rynkach, a nie obniżania mobilności.
Link do wszystkich wystąpień:
https://ec.europa.eu/avservices/ebs/schedule.cfm?page=1
Link do komunikatu:
http://europa.eu/rapid/press-release_IP-17-1007_en.htm
http://europa.eu/rapid/press-release_IP-17-1006en.htm
W tle tak istotnego wydarzenia w budowaniu Europy bardziej socjalnej odbyła się także manifestacja europejskiej federacji związków zawodowych pracowników transportu ETF. Wydarzenie to jest kontynuacją działań ETF oraz krajowych związków zawodowych w transporcie po zawarciu Deklaracji Warszawskiej z 5 kwietnia 2017 roku. Związki zawodowe domagają się uwzględnienia ich postulatów w Inicjatywach Drogowych, które Komisja Europejska ma przedstawić do konsultacji społecznych 31 maja br.
Sprzeciwiają się pomysłom Komisji Europejskiej w ramach Inicjatyw Drogowych, które nie zostały jeszcze upublicznione. Z polskiej strony uczestnikiem inicjatywy ETF była Krajowa Sekcja NSZZ Solidarność.
Śledzimy na bieżąco dyskusję, jak i treść wysuwanych postulatów związkowych.
Opracowała:
Joanna Jasiewicz
