W styczniu 2019 r. na stronach internetowych Rządowego Centrum Legislacji (RCL) opublikowano projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie formularza listy kontrolnej i formularza protokołu kontroli, odnoszący się m.in. do kontroli przewozu drogowego towarów niebezpiecznych. Projekt ten, wraz z uzasadnieniem i Oceną Skutków Regulacji (OSR), skierowano w ramach konsultacji publicznych m.in. do Związku Pracodawców Transport i Logistyka Polska (TLP), który przedstawił szczegółowe uwagi dotyczące proponowanych przepisów.
Projekt wypełnia istniejącą od 10 miesięcy lukę w prawie powstałą 18.06.2018 r., tj. w dniu utraty mocy uprzednio obowiązującego rozporządzenia, i polegającą na niewykonywaniu od tego czasu zmienionej delegacji ustawowej do określenia wzorów dokumentów stosowanych w kontrolach omawianego przewozu. Dodatkowo, powszechna praktyka używania przez kontrolujących dotychczasowych wzorów dokumentów, celem wykonywania ustawowych obowiązków, (którą notabene w zaistniałym stanie prawnym można uznać za uzasadnioną), spowodowała, że podjęcie działań legislacyjnych stało się obecnie sprawą ważną i pilną. Jak zauważa sam Projektodawca, rozporządzenie dotyczy dokumentów kontrolnych stanowiących podstawę nakładania kar pieniężnych na uczestników przewozu towarów niebezpiecznych, a niezwłocznego wejścia w życie projektowanych przepisów wymaga „ważny interes państwa”.
Nowa lista kontrolna i nowe elementy do sprawdzenia podczas kontroli
Projektowane rozporządzenie wprowadza nowy wzór listy kontrolnej stosowanej w przewozie drogowym towarów niebezpiecznych. Wzór ten zawiera dwie, odrębne tabele: pierwszą, oznaczoną jako „Część A”, i dedykowaną do kontroli na drogach i na parkingach oraz drugą, oznaczoną jako „Część B”, i dedykowaną do kontroli w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej przez uczestnika przewozu drogowego towarów niebezpiecznych. Głównym elementem każdej z ww. tabel jest szczegółowy wykaz obowiązków i warunków podlegających sprawdzeniu oraz odpowiadający im szczegółowy wykaz czynności przeprowadzanych przez kontrolujących, np. inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego, czy funkcjonariuszy Policji.
Tabela zawarta w „Części A”, została utworzona na podstawie uprzedniego wzoru formularza listy kontrolnej, który dostosowano do obecnie obowiązujących przepisów podatkowych (np. utworzono nowe pole z nr NIP kontrolowanego), przepisów Umowy ADR (np. wprowadzono określenie „przewóz w sztukach przesyłek” na oznaczenie sposobu przewozu) oraz przepisów ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych (uptn) (np. ujednolicono określenia używane w liście kontrolnej z określeniami używanymi do opisu naruszeń w taryfikatorze naruszeń i kar stanowiącym załącznik nr 1 do uptn). W tabeli pozostawiono natomiast dotychczasową kolumnę z oznaczeniem kategorii zagrożenia związanego z każdą stwierdzoną nieprawidłowością (kategoria I, II albo III zgodnie z dyrektywą Komisji 2004/112/WE, a także dane identyfikujące kontrolującego, kontrolowanego oraz datę i miejsce kontroli.
Tabela zawarta w „Części B” jest nowa, a jej treść została dostosowana do specyfiki kontroli w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej uczestnika przewozu drogowego towarów niebezpiecznych. Specyfika ta wyraża się w budowie wykazu obowiązków i warunków podlegających sprawdzeniu, który będzie obejmował m.in. wyznaczanie doradcy do spraw bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych, sprawozdawczość z działalności w zakresie tego przewozu, raportowanie wypadków z udziałem towarów niebezpiecznych, szkolenie osób zaangażowanych w przewóz towarów niebezpiecznych, a także sporządzanie i aktualizację planów ochrony towarów dużego ryzyka.
Nowy protokół kontroli i nowe ustalenia kontrolujących
Projektowany, nowy wzór protokołu kontroli, podobnie jak ww. wzór listy kontrolnej, został podzielony na dwie, odrębne tabele, z elementami uwzględniającymi rodzaj kontroli.
Protokół dotyczący kontroli na drogach i na parkingach, oparto na wzorze stosowanym przed 18.06.2018 r., oznaczono jako „Części A” tabeli stanowiącej załącznik nr 5 do rozporządzenia. oraz dostosowano m.in. do obecnie obowiązujących wymagań określonych w przepisach podatkowych, dotyczących stosowania numeru REGON i firmy kontrolowanego przedsiębiorcy.
Protokół dotyczący kontroli w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej przez uczestnika przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (np. w siedzibie, magazynie, oddziale, czy zakładzie produkcyjnym), został oznaczony natomiast jako „Część B” tabeli stanowiącej załącznik nr 5 do rozporządzenia i zawiera m.in. szczegółowy opis naruszeń stwierdzonych przez kontrolujących w uprzednio wypełnionej liście kontrolnej. W kontekście tych naruszeń, istotnym fragmentem projektowanego protokołu są elementy dotyczące liczby kierowców zatrudnionych oraz wykonujących osobiście przewozy drogowe na rzecz uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych przez rok wstecz od dnia rozpoczęcia kontroli. Jak wynika z przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 1071/2009, ww. liczba kierowców, w połączeniu z wagą stwierdzonych naruszeń (poważne, bardzo poważne, najpoważniejsze), będzie miała wpływ na późniejszą ocenę dobrej reputacji, jako jednego z warunków wykonywania krajowych i międzynarodowych zarobkowych przewozów drogowych rzeczy.
Ponadto, pozostawiono dotychczasowy sposób i zakres wypełniania dokumentów kontrolnych (forma elektroniczna lub papierowa, czytelnie, niebieskim lub czarnym kolorem, z podpisami kontrolującego i kontrolowanego lub jego upoważnionego przedstawiciela).
Jest dobrze, ale może być lepiej
W naszej ocenie, podjęcie prac legislacyjnych dotyczących rozporządzenia, choć spóźnione, to jednak należy uznać za działanie pozytywne, pozwalające na wypełnienie istniejącej obecnie luki w prawie, a tym samym na ujednolicenie w skali krajowej dokumentów stosowanych do kontroli przewozu drogowego towarów niebezpiecznych.
Analiza obecnie proponowanych przepisów, pozwala na identyfikację następujących obszarów, wymagających szczególnej uwagi w kolejnych etapach procesu legislacyjnego:
- Doprecyzowanie treści projektowanych wzorów dokumentów tak, aby w sposób oczywisty wynikało, że będą one stosowane, na zasadzie równego traktowania, również w odniesieniu do podmiotów wykonujących przewozy niezarobkowe, jako działalność pomocnicza względem działalności gospodarczej;
- Usunięcie z treści projektowanej listy kontrolnej w przewozie drogowym towarów niebezpiecznych elementu dotyczącego sprawdzania, czy doradca do spraw bezpieczeństwa tego przewozu dokumentuje wykonywane zadania, z uwagi na brak obowiązku takiego dokumentowania zarówno w ADR, jak i uptn oraz skutek polegający na możliwym podwyższaniu przez DGSA cen dotychczas świadczonych usług;
- Wprowadzenie możliwości podpisywania protokołu kontroli w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej przez uczestnika przewozu drogowego towarów niebezpiecznych przez kontrolowanego lub upoważnioną osobę, gdyż obecnie proponowane rozwiązanie, polegające na podpisywaniu takiego protokołu przez kierowcę, jest niezgodne choćby z samą istotą takiej kontroli;
- Doprecyzowanie elementu dotyczącego sprawdzania przeszkolenia osób zaangażowanych w przewóz drogowy towarów niebezpiecznych tak, aby z listy kontrolnej odzwierciedlającej skontrolowany stan faktyczny, wynikało w sposób oczywisty kto i w jakim zakresie powinien podlegać szkoleniom wymaganym przepisami ADR i uptn;
- Weryfikację wskazanej w OSR liczby podmiotów, na które będzie oddziaływać projektowane rozporządzenie, bowiem liczbę tę w odniesieniu do przewozów drogowych, oparto na informacjach uzyskanych tylko z rocznych sprawozdań uczestników tego przewozu, podczas gdy nie każdy uczestnik omawianego przewozu podlega obowiązkowi sprawozdawczemu.
Co dalej?
Projektowane rozporządzenie jest ważnym aktem prawnym dla każdego uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych. Wprowadza ono wzory dokumentów kluczowych dla ustaleń z przeprowadzanych kontroli, traktowanych w dalszym postępowaniu jako dokumenty urzędowe, stanowiące podstawę odpowiedzialności zarówno przedsiębiorców (np. przewoźników, załadowców, nadawców), jak również osób fizycznych (np. zarządzających transportem, doradców do spraw bezpieczeństwa, kierowców).
W związku z planowanym wejściem w życie projektowanego rozporządzenia w dniu następującym po dniu ogłoszenia w Dzienniku Ustaw RP, proponujemy już teraz analizę obecnej treści projektowanych zmian, a następnie monitorowanie stanu dalszych prac, celem możliwie szybkiego uwzględnienia nowych przepisów w działalności związanej z przewozem towarów niebezpiecznych.
Aktualne informacje będą zamieszczane na naszej stronie internetowej: www.tlp.cumulus.atthouse.pl.
Opracowała:
Małgorzata Wieleba-Walicka
Radca Prawny TLP
CZYTAJ CAŁY ARTYKUŁ TSL BIZNES >>>